Day: June 1, 2020

Η Δύση είναι δισυπόστατη. Οι δύο υποστάσεις της συγκρούονται αλλά και εισδύουν η μία στην άλλη.

Και οι δύο έχουν την ίδια αρχή χαραγμένη στο γενετικό τους υλικό, αρχή η οποία θέλει το ανθρώπινο ον ως ιδιαίτερο και μοναδικά φωτεινό να αποστασιοποιείται, να υπέρκειται και να υπερτερεί του Κόσμου – Φύσης.

Η πρώτη ταυτίζεται με την τάση για επιβολή και απαντάται στον καισαροπαπισμό, τη φεουδαρχία και την αποικιοκρατία. Η δεύτερη συνυφαίνεται με την απελευθέρωση και συναντάται στον φιλελευθερισμό, την αστική δημοκρατία και τις έννοιες της επανάστασης και της προόδου.

Εξατομίκευση και εξαντικειμένιση η Δύση, με τη σταδιακή κυριαρχία των αστικών τάξεων στο οικονομικό και το πολιτικό πεδίο από τον 14^ο έως τον 19^ο αιώνα, μεταβαίνει από τη λατρεία του Θεανθρώπου, όπως αυτή εκφράζεται στην υπακοή σε έναν απόλυτο ιστορικό θεσμό – θεματοφύλακα της μεταφυσικής θεμελίωσης των αξιών, στον θετικισμό και την απολυτοποίηση της ελεύθερης βούλησης. Η χειραφέτηση από τα δεσμά της φεουδαρχίας και του καισαροπαπισμού δίνει το έναυσμα για τη βιομηχανική επανάσταση, την καπιταλιστική έκρηξη και την αστική δημοκρατία.

Η αύξουσα επιστημονική γνώση αποτυπωμένη στην τεχνολογική και τεχνική εξέλιξη καταδεικνύει την ολοένα και πιο αποκλίνουσα σχέση του ανθρώπου-υποκειμένου με τη Φύση-Κόσμο-αντικείμενο και νοηματοδοτεί τον όρο πρόοδο ως γραμμική πορεία του ανθρώπου-υποκειμένου δημιουργού και εξουσιαστή μέσα σε ένα πλαίσιο αυτό-ολοκλήρωσης παράλληλο του κοσμικού γίγνεσθαι που ονομάζεται ιστορικότητα.

Μέσα σ’ αυτό το γραμμικό πλαίσιο ο Χέγκελ συναντά τον Καντ, η ολοκλήρωση του ανθρώπινου πνεύματος συμβαίνει μέσα στην Ιστορία και η ηθική της λογικής που ευνοεί αυτήν την κίνηση προβάλλει σαν κατηγορηματική προσταγή.

Από την καταδυναστευτική επιβολή του γραφειοκρατικοποιημένου Θεού περνάμε στην κυριαρχική βουλιμία του Ανθρωπόθεου και από τον εκχριστιανιστική επέκταση στην αποικιοκρατία του Διαφωτισμού. Οι τρεις ιδεολογίες – πολιτικές οικογένειες: ο φιλελευθερισμός, ο φασισμός και ο σοσιαλισμός – μαρξισμός, είτε ως τάσεις εναρμόνισης είτε ως απότοκα αντίδρασης, αποτυπώνουν τη ρήξη με τον προνεωτερικό κόσμο και πλαισιώνουν τη λογική του διπόλου βιομηχανική παραγωγή – καπιταλιστική επέκταση, εντάσσοντας ανθρώπους και κοινωνίες, χώρες και ηπείρους στον κόσμο της νεωτερικότητας. 

Ο 20^ος αιώνας, εξασθενώντας με τους δύο μεγάλους πολέμους του την Ευρώπη, θέλει την επιβολή των κερδοσκόπων δυτικών ελίτ να συνυφαίνεται με τη ναρκισσιστική προβολή της δυτικής οντολογίας στην Ανατολή. Σε αναζήτηση βιομηχανικών εργατών και καταναλωτών, η αποβιομηχανισμένη, σε μεγάλο βαθμό, Δύση αποπειράται να μεταβάλλει τα ψυχολογικά υπόβαθρα και τις νοοτροπίες μεγάλων λαών της Ανατολής.   Ο σοβιετισμός, ο κεμαλισμός και ο μαοϊσμός αποτελούν τις χαρακτηριστικότερες εκφάνσεις αυτής της απόπειρας ένταξης μεγάλων διεθνοπολιτικών υποκειμένων στη νεωτερικότητα και διάρρηξης της σχέσης των τεράστιων πληθυσμών τους με τις μη δυτικής ρίζας κοσμοθεωρίες τους. Ωστόσο, παρά την ισχύ και τη δριμύτητά τους, παραμένουν απόπειρες που δε μεταβάλλουν ριζικά το modus vivendi των πολιτισμικά αλλότριων προς τη Δύση κοινωνιών ώστε να τις εντάξουν αρμονικά στον νεωτερικό κόσμο, δημιουργώντας έναν πολιτικό πολιτισμό που θα ανταποκρίνεται στο νέο βιομηχανικο-καπιταλιστικό γίγνεσθαι όπως συνέβη στο δυτικό ημισφαίριο. Ως εκ τούτου, η μετάσταση κεφαλαιακού και βιομηχανικού όγκου στην Ανατολή και η μεταφορά τεχνογνωσίας οδηγούν στην απότομη μεταμόρφωση αυτών των κοινωνιών και των υπηκόων τους και, σε πολλές περιπτώσεις, η βίαιη εκβιομηχάνιση και η απότομη αστικοποίηση ταυτίζονται με την παραμόρφωση του αστικού τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος.

Εκδυτικισμός σημαίνει, ως επί το πλείστον, εκσυγχρονισμός στο τεχνικό πεδίο. Το Spreading democracy to the East αποτυγχάνει και μεταλλάσσεται στο γενικότερο κι ελεύθερο σε διάφορες ερμηνείες Spreading West to the East.

Οι νέες υβριδικές αυτοκρατορικές πραγματώσεις της Ανατολής συναιρούν βιομηχανικότητα, τεχνολογία αιχμής και απολυταρχία. Υιοθετούν τους κώδικες και τις μεθόδους ελέγχου, κυριαρχίας και εντέλει αυτοεγκλωβισμού του δυτικού αθέου, φιλελεύθερου και δημοκράτη για να τα προσαρμόσουν στο δικό τους δομοκρατικό (Κίνα) ή θεοκρατικό (Ερντογανική Τουρκία) αυτοκρατορικό σύστημα – όραμα.

Αποθεωτική σύνθεση υλισμού και δομοκρατίας, η σινική κοσμοκρατορική ενατένιση τελεί υπό την αιγίδα της Δύσης. Όχι της δημοκρατικής Δύσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά της Δύσης των conquistadores και της Δύσης της άμετρης βιομηχανικότητας και του βουλιμικού επεκτατισμού του Ανθρωπόθεου που κατακυριεύει τη Φύση, καταντώντας τη τελικό προϊόν προς ιδία εκμετάλλευση και κερδοσκοπία.

Το φιλελεύθερο πρόταγμα για μία ενοποιητική στο όνομα των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του ατόμου και του πολίτη παγκοσμιότητας που δέσποσε στο μετανεωτερικό φαντασιακό μοιάζει να δίνει τη θέση του στο πρόσταγμα της περιχαράκωσης σε φοβικά έθνη-κράτη – απότοκα της αντανακλαστικής αντίδρασης των δυτικών κοινωνιών στην ισοπεδωτική για τις συλλογικές ταυτότητες παγκοσμιοποίηση και σε μετανεωτερικές αυτοκρατορίες – αποτελέσματα μετάγγισης καπιταλιστικής οντολογίας, βιομηχανίας και τεχνολογίας σε πελώρια σώματα με προνεωτερικά χαρακτηριστικά.    

Τον 21^ο αιώνα, η Δύση δε θα δύσει αλλά θα υπάρξει στην πιο φρικιαστική  μορφή της μέσα και στους νέους δρώντες – τις απολυταρχικές αυτοκρατορίες του 4^ου βιομηχανικού κύκλου.

Όσο ο  άναρχος ερωτισμός του στιγμιαίου βιώματος υπονομεύεται από την άγονη αγωνία του μετρήσιμου χρόνου, την απολυταρχία της διάρκειας και τον τρόμο του βιολογικού θανάτου, η ανθρωπότητα, από τη Δύση έως την Ανατολή, θα παραμένει  πιστή σε αυτήν την πορεία της υπαρξιακής ομηρείας με εκλάμψεις ελευθερίας.

Αυξανόμενη πληθυσμιακά με γεωμετρική πρόοδο, ζητώντας να ορίσει την πορεία της μέσα στο σύμπαν και αναζητώντας έναν τρόπο καθοδήγησης του δημιουργικού της νεύρου και διάχυσης της ζωτικής της ενέργειας μέσα στο χωροχρονικό συνεχές μέσω ενός προτύπου κυβερνησιμότητας, εκούσια ή ακούσια αναθέτει στις ελίτ της τη διαχείρισή της, αυτοεγκλωβιζόμενη σε έναν υλικό ή άυλο λαβύρινθο καφκικού τύπου.

Την εποχή του καπιταλισμού της παρακολούθησης, στην επικράτεια του καισαροπαπισμού των αλγορίθμων, μέσα στο σύμπαν της οργουελικής δυστοπίας της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης, η Πελοποννησιακο-πολεμική συνθήκη επικαιροποιείται και ο Άνθρωπος ασφυκτιά ξανά μεταξύ δύο συμπληγάδων, αφού το αφήγημα της παγίδας του Θουκυδίδη θέλει ως αντίπαλα τα εξής δύο στρατόπεδα: αυτό της έμμεσης βίας της ψευδεπίγραφης δημοκρατίας που διαβάλει κι εκείνο της άμεσης βίας της δομοκρατίας που επιβάλει.

Ο Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας, γεννώντας πασχαλιές μέσ’ απ’ τη νεκρή γη, σμίγοντας θύμηση κι επιθυμία, ανασαλεύοντας ρίζες νωθρές με ανοιξιάτικη βροχή.[1]

Στην Ταφή του νεκρού, αναφερόμενη στην αμφιταλάντευση μεταξύ ζωής και θανάτου, ομορφιάς και φθοράς, ποιητικής ουτοπίας και ιστορικής δυστοπίας, η ελιοτική αποτύπωση της αντίφασης του μεταιχμιακού τοπίου ανταποκρίνεται μοιραία και στη σημερινή πραγματικότητα. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, η Ιστορία ξαναγράφει την Έρημη χώρα. Τον Απρίλιο του 2020, τον Απρίλη του COVID-19, η πόλη αδειάζει, ο θάνατος  θερίζει, η φύση ανθίζει, μία νέα εποχή χαράζει. Ο ιός, η μάστιγα, μοιάζει σαν το αναγκαίο γεγονός – τομή για το πέρασμα σε μία άλλη σφαίρα του ιστορικού γίγνεσθαι. Ο  ατέρμονος επιτάφιος θρήνος για τους νεκρούς του ιού μοιάζει με οβερτούρα ενός νέου επεισοδίου του έργου της ανθρωπότητας.

Το παρόν, μας βρίσκει λίγο πριν και λίγο εντός του νέου. Και, όπως κάθε μεταίχμιο, παρουσιάζεται αμφίσημο και διπολικό. Κείμενη μεταξύ του κενού και του καινού, πρόκειται για μια εποχή αβέβαιη, διαστρεβλωτική και κρίσιμη που οδηγεί σε μία περιοχή – πραγματικότητα αχαρτογράφητη. Αυτό που διακυβεύεται εδώ και τώρα δεν αφορά μόνο τις οικονομικές σχέσεις και την πολιτική εξουσία, αλλά έχει να κάνει συνολικότερα με τον τρόπο που ο Άνθρωπος συλλαμβάνει τον εαυτό του μέσα στον Κόσμο και κατά προέκταση με τον τρόπο εγγραφής του στην πραγματικότητα. Αnthropocene era και Singularity era, σε λίγο θα φανεί αν και πώς θα υπάρξει το ανθρώπινο ον στην υφήλιο.

Στους πρόποδες της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης,  διεθνοπολιτικές οντότητες, δρώντες, κοινωνίες και συμφέροντα, συγκρούονται και αναμετρώνται, αποτιμώντας τον κύκλο που κλείνει, ατενίζοντας και προετοιμάζοντας αυτό που έρχεται.

To 3^ο τεχνολογικό κύμα, φέρνοντας μαζί του τις τεχνολογίες του τρανζίστορ και του λέιζερ, τη δορυφορική τεχνολογία, το κομπιούτερ και το διαδίκτυο, ώθησε σε αλλαγές που κατέστησαν εφικτή, μέσω της τάχιστης μεταφοράς ιδεών, αγαθών και υπηρεσιών σε παγκόσμια κλίμακα, την προχωρημένη παγκοσμιοποίηση. Η ηλεκτρική ταχύτητα δημιούργησε μια ιλιγγιώδη νέα σφαίρα ύπαρξης, μέσα στην οποία η σχέση μας με τον χρόνο, τον χώρο, το πραγματικό και τον άλλο αναδομήθηκαν. Η ηλεκτρική εποχή ανακάλυψε ότι οι ακαριαίες ταχύτητες καταλύουν τον χώρο και τον χρόνο και επαναφέρουν τον άνθρωπο σε μια ολοκληρωμένη και αρχέγονη συνείδηση, οδηγώντας μας σε έναν οικουμενικό εναγκαλισμό.[2] Αυτός ο κόσμος της αέναης κινητικότητας, της αλληλεξάρτησης και της συμπερίληψης, ο κόσμος της κερδοσκοπικής κινητικότητας των κεφαλαίων του άυλου καπιταλισμού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο κόσμος της αποικιοποίησης των αισθήσεων και της αισθητικής από το εικονικό, και της αποποίησης των κλασσικών ταυτοτήτων, αρχικά συνέστησε και σταδιακά επέβαλε έναν διαφορετικό τρόπο εγγραφής του ανθρώπινου όντος στον Κόσμο. Μέσα στους κόλπους του, η διαλεκτική σχέση του εντός με το εκτός, του υλικού – των ένυλων πραγμάτων της φύσης και της βιομηχανίας, της γης, του χώρου, και του αϋλου – της ψηφιοποιημένης πληροφορίας που κινείται με την ταχύτητα του φωτός, του κυβερνοχώρου, της Εστίας και του Ερμή αρθρώθηκε με ριζικά διαφορετικό τρόπο απότι σε οποιοδήποτε άλλο κομμάτι του ιστορικού χωροχρόνου. Η φύση του κρατικού μοντέλου μεταβλήθηκε. Η παντοδυναμία των αρχών της εδαφικότητας και της εθνικής κυριαρχίας αμφισβητήθηκε. Το διαδίκτυο κατέστη η έκτη ήπειρος της διπλωματίας. Ο τρόπος κοινωνικότητας των διεθνών δρώντων άλλαξε. Οι διαδικτυακές κοινότητες, η οικουμενικότητα των απειλών για το ανθρώπινο είδος, και η παγκοσμιοποίηση των φαντασιακών δημιούργησαν αυτόματα υβριδικές, πολυεπίπεδες ταυτότητες. Τα άτομα και οι κοινωνίες έγιναν καθοριστικοί φορείς των διεθνών σχέσεων.[3]

Ωστόσο, καθώς αυτή η μετάβαση έφτανε στην κορύφωσή της, προς το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21^ου αιώνα, η μεταμόρφωση πρόβαλε σαν απειλητική αποδόμηση, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση στη μηδενιστική δράση της ισοπεδωτικής για τις κλασικές ταυτότητες παγκοσμιοποίησης. Οι ενιστάμενοι – φορείς της κλασικής, ρεαλιστικής, βεστφαλικής οντολογίας, κινδυνολογώντας ή κυριολεκτώντας, υπερασπίζονται τα δικαιώματα των συλλογικών ταυτοτήτων – φυλών, θρησκειών και την επαν-επιβεβαίωση της ισχύος των συνόρων και της αρχής της εδαφικότητας. Αυτή η απότομη συσπείρωση, απότοκο φοβικής αναδίπλωσης μπροστά στο νέο και μία μορφή υπαρξιακής κατάφασης μέσα στο μετέωρο του καινούριο κόσμου, δημιουργεί αυτομάτως ένα συγκρουσιακό δίπολο. Μία ρηχή εκδοχή ενός φιλοσοφικού ρομαντισμού εγελιανού τύπου, που εκφράζει την υπαρξιακή αγωνία της ιστορικής και πολιτισμικής ιδιοπροσωπίας, προτάσσει την έννοια των συλλογικών ταυτοτήτων απέναντι σε μια επιπόλαια ποστ–καντιανή ενατένιση που επιτάσσει τη λογική της ισότητας και της παγκόσμιας ειρήνης, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη σε παγκόσμια κλίμακα.

Ως εκ τούτου, μπορεί να μοιάζει παράδοξο, αλλά η επίσπευση της τεχνολογικοποίησης συνοδεύεται από την ανάσχεση της παγκοσμιοποίησης, και σε μια εποχή που τα όρια της επικοινωνίας αίρονται, τα σύνορα επανέρχονται. Ίσως στιγμιαία, αλλά σίγουρα ενδεικτικά και συμβολικά, αυτή η τάση αναδίπλωσης εκδηλώθηκε και στην παρούσα κρίση του COVID-19 στην ΕΕ, όπου τα σύνορα έκλεισαν ενώ το χρέος εκάστου κράτους αποτελεί ξανά εθνική υπόθεση.

Φυσικός ή/και τεχνητός διπολισμός.

Ομφαλοσκόπηση ή/και διεθνισμός.

Ντόναλντ Τραμπ ή/και Γκρέτα Τούνμπεργκ;

Διάδοση και διαστρέβλωση.

Συνύπαρξη και αντιπαράθεση.

Επιβλητικό κράτος και κοινωνικό χάος σε παγκόσμια κλίμακα.

Πληγωμένη, πλαστή και υποσχόμενη ατομική ελευθερία μέσα στο σύμπαν του καισαροπαπισμού των αλγορίθμων.

Λεβιάθαν και Joker.

Σύγκρουση και αναγκαία για την αναδημιουργία καταστροφή.

Όντως, αυτό που βασικά θίγεται είναι το πρόσωπο – ως φορέας ελευθερίας και ετερότητας, η ιστορική και πολιτισμική ιδιοπροσωπία, αναγκαία συνθήκη για τον διάλογο και την κοινωνία ενσυνείδητων ετεροτήτων.